0 تا 100 تفاوت الکتروموتور عمودی و افقی

الکتروموتورها به دو صورت افقی و عمودی نصب می‌شوند که هر کدام کاربردهای خاص خود را دارند و تحت شرایطی خاص به این شکل نصب می‌شوند.  الکتروموتورهای عمودی برای کاربردهای خاص استفاده می‌شوند. بطور مثال برای استفاده در چاه‌های عمیق و یا فاضلاب‌ها و تصفیه‌خانه‌های آب و… گزینه مناسب و اصولی محسوب می‌شوند. اما الکتروموتورهای افقی بجز در استفاده‌های سبک، همیشه بصورت افقی، نصب و مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه بیشتر با این مورد و چند مورد دیگر از تفاوت الکتروموتور عمودی و افقی آشنا خواهیم شد.

9 تا از مهم ترین تفاوت های الکتروموتور عمودی و افقی

اما در این بخش قصد داریم به این موضوع بپردازیم که اساسا این دو نوع الکتروموتور چه تفاوت‌هایی با هم دارند. در واقع این موضوع را باید از جوانب مختلفی بررسی کنیم. این دو از لحاظ راندمان و قدرت می‌توانند یکسان باشند اما در شیوه نصب و در نتیجه شکل ظاهری و برخی ویژگی‌های طراحی و ساخت تفاوت‌هایی دارند.

1. میزان اشغال فضا

الکتروموتورهای افقی به دلیل شکل ظاهری آنها که در سطح گسترده شده است، مساحت بیشتری برای نصب نیاز دارند. اما الکتروموتورهای عمودی به مساحت کمتری نیاز دارند، چرا که در راستای عمودی گسترده شده‌اند. همینطور الکتروموتورهای عمودی در اندازه‌های کوچکتری تولید می‌شوند تا بتوان از آنها در مکان‌های تنگ مانند چاه‌ها نیز استفاده کرد.

2. تعمیر و نگهداری

در زمینه تفاوت آنها در تعمیر و نگهداری باید واقعا گفت که تفاوت اساسی دارند. الکتروموتورهای افقی براحتی تعمیر می‌شوند و دسترسی به اغلب قطعات آن آسان است. همچنین برای تعمیرات آنها نیاز به داشتن دانش فنی و تجربه خاصی نیست.

اما در زمینه تعمیرات الکتروموتورهای عمودی باید گفت که نیاز به تعمیرات خاصی دارند. برای تعمیر این نوع الکتروموتور لازم است که مهارت ویژه و تجهیزات خاصی داشته باشیم. همچنین برای تعمیرات این نوع از الکتروموتورها باید حتمن آنها را جابجا کرد که همین موضوع هم نیازمند داشتن برخی تجهیزات دیگر است. مکان نصب این الکتروموتورها هم در زمان تعمیر می‌تواند مسئله ساز باشد. آیا این الکتروموتور در یک چاه عمیق نصب است یا در یک مرکز آب و فاضلاب؟ همه این موارد تعمیرات الکتروموتور عمود نصب را با چالش‌های بیشتری نسبت به الکتروموتور افقی روبرو می‌کند.

3. بلبرینگ ها

سومین تفاوت الکتروموتور عمودی و افقی در بلبرینگ هاست. در الکتروموتورهای افقی معمولا شفت خارجی در هر دو جهت محوری و شعاعی بارگذاری می‌شود. این الکتروموتورها معمولا از یاتاقان‌های روغن‌کاری شده (توپی یا غلتکی) استفاده می‌کنند. اما در الکتروموتورهای عمودی بارگذاری در جهت محوری است و موتورهای عمودی از دو یاتاقان تک رانش و یاتاقان راهنما استفاده می‌کنند. این یاتاقان رانش بر اساس میزان بار وارده به موتور انتخاب می‌شود. معمولا تحمل بار محوری الکتروموتورهای عمودی 10 تا 1000 برابر الکتروموتورهای افقی است.

4. روش روغن کاری

روش روغن‌کاری یکی از مواردی است که در زمینه تعمیرات و نگهداری الکتروموتورهای عمودی و افقی تفاوت ایجاد می‌کند. بسیاری از خرابی‌های بلبرینگ‌ها در هر دو مدل افقی و عمودی بخاطر اشتباه در روغن‌کاری است. انتخاب روغن باید با توجه به محل استفاده، دما، رطوبت و سایر آلودگی‌ها و همینطور سرعت موتور و نوع بلبرینگ انجام شود.

معمولا دستورالعملها و کتابچه‌های راهنمای الکتروموتورها در این زمینه توضیحاتی ارائه داده‌اند که حتمن باید به آنها عمل کنیم. اما در مورد الکتروموتورهای عمودی باید به چند نکته توجه کافی داشته باشیم:

• بلبرینگ‌های کف‌گرد باید حتمن از لحاظ روغن‌کاری درست و اصولی مورد توجه قرار گیرند.
• تغییر ویسکوزیته روغن ممکن است باعث نشت یا گرم شدن بیش از حد شود. هرچه ویسکوزیته بیشتر باشد، ضخامت لایه‌مرزی که محل تماس روغن و سطح را جدا می‌کند، بیشتر می‌شود.
• از ترکیب روغن‌ها خودداری کنید. این کار می‌تواند ناسازگاری ایجاد کند.
• روغن باید به اندازه کافی در الکتروموتور موجود باشد. حتمن زمانی این اندازه‌گیری را انجام دهید که موتور خنک شده باشد.
• در زمان سرویس موتور، روغن روان‌کننده را عوض کنید.

نکته مهم اینکه در هر دو نوع الکتروموتور باید سطح روغن در حد کافی باشد تا موتور بخوبی و نرمی کار کند و از بروز آسیب‌های جدی جلوگیری شود. همچنین در صورتی که الکتروموتور عمودی در فضاهایی با دمای بالا در حال کار است، باید از روان‌کننده‌های مصنوعی استفاده کرد.

5. روش نصب

الکتروموتورهای عمودی در هنگام نصب مستقیما به تجهیزاتی که باید راه‌اندازی کند، متصل می‌شود. همچنین این الکتروموتورها برای تحمل بار زیاد در جهت محوری طراحی شده‌اند. این نوع از الکتروموتور برای نصب در فضاهایی که نیاز به انتقال نیرو بصورت بالا به پایین و بالعکس وجود دارد بسیار مناسب است.

اما الکتروموتورهای افقی در برخی موارد به پمپ‌ها و یا گیربکس‌ها متصل می‌شوند. در الکتروموتورهای افقی، تراز بودن بسیار مهم است، در غیر این صورت مشکلاتی مانند لرزش، جابجایی موتور و افزایش مصرف انرژی ایجاد می‌شود.

در الکتروموتور عمودی باید حتمن قبل از نصب، روغن‌کاری شود. چرا که در مدل عمودی، برعکس الکتروموتور افقی، روغن اولیه وجود ندارد.

بطور کلی نصب الکتروموتورهای افقی آسان‌تر و راحت‌تر از الکتروموتورهای عمودی است. بخصوص در زمان تعمیر و نگهداری این موضوع بیشتر خودش را نشان می‌دهد.

6. میزان تعادل و ارتعاش

تعادل و ارتعاش، دیگر تفاوت تفاوت الکتروموتور عمودی و افقی است. میزان لرزش و ارتعاش در الکتروموتورهای عمودی بیشتر است. این الکتروموتورها از پایین به فلنج و تجهیزات متصل بوده و از بالا رها هستند. اما الکتروموتورهای افقی با پیچ به یک پایه متصل هستند و بخوبی محکم می‌شوند.

بیشتر ارتعاشات الکتروموتور عمود نصب، به دلیل رزونانس سیستم است. البته صدای الکتروموتورهای عمودی به دلیل عدم استفاده از گیربکس کمتر است.

7. سیستم خنک‌کننده

سیستم خنک کننده این دو معمولا روی آنها نصب است اما در برخی موارد برای الکتروموتورهای عمودی این گزینه وجود ندارد. در نتیجه باید از سیستم خنک کننده جداگانه برای آنها استفاده کرد و دمای آن را پایین آورد.

8. کاربرد الکتروموتور عمودی و افقی

صنایعی که نیاز به اینرسی کم و گشتاور متغیر دارند می‌توانند از الکتروموتور عمودی استفاده کنند. الکتروموتورهای افقی بجز در استفاده‌های سبک، همیشه بصورت افقی، نصب و مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته الکتروموتورهای افقی هم گشتاور متغیر دارند و هم گشتاور ثابت، اما این موجب نمی‌شود که بتوان از نوع افقی بجای عمودی و بالعکس استفاده کرد. چرا که این الکتروموتورها از لحاظ محل نصب و ابعاد فضای مورد نیاز با هم تفاوت‌ دارند.

9. قیمت الکتروموتور عمودی و افقی

این دو نوع الکتروموتور بصورت کلی می‌توانند با ویژگی‌های قدرتی برابر عمل کنند. اما بطور کلی الکتروموتورهای عمودی گران‌تر از نوع افقی در همان سطح هستند. دلیل این موضوع طراحی خاص الکتروموتورهای عمودی است. از طرف دیگر همانطور که گفتیم الکتروموتورهای عمودی چه در زمان نصب و چه در زمان تعمیرات به ابزارها و همینطور دانش فنی بیشتری نیاز دارند. همین موضوع ویژگی دیگری است که در افزایش قیمت تمام شده و همینطور قیمت نصب و نگهداری آن تاثیرگذار است.

آشنایی بیشتر با الکتروموتورهای عمود نصب

برای آشنایی بیشتر با این نوع الکتروموتورها، بعد از بررسی تفاوت الکتروموتور عمودی و افقی، در این بخش ویژگی‌های کلی آن را معرفی می‌کنیم. همانطور که اشاره شد از این الکتروموتورها بیشتر در بخش‌هایی که فشار و دما بالا باشد مانند چاه‌های عمیق، استفاده می‌شود. جهت چرخش پروانه آن پاد ساعتگرد است که البته با تمهیداتی، قابلیت چرخش برعکس را هم دارد. فرآیند توقف آن نیز با استفاده از ترمز الکتروموتور و یا همان چرخش معکوس صورت می‌گیرد. قدرت الکتروموتورهای عمودی از ۲۵ تا ۳۷۵ اسب بخار متغیر است.

الکتروموتورهای عمود نصب نیاز به کوپلینگ ندارند و به همین دلیل کارآمدتر هم هستند. این الکتروموتورها تحمل بار زیادی در محور عمودی دارند. همچنین این موتورها قادر به تولید توان بیشتری نیز هستند.

این الکتروموتورها کاربردهای خاصی دارند که بخصوص برای پمپ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. در کل برای کاربردهایی که به اینرسی کم و گشتاور متغیر نیاز دارند، استفاده می‌شوند. یکی از تفاوت‌های این الکتروموتور با الکتروموتور افقی در همین است که الکتروموتور افقی هم برای گشتاور متغیر و هم برای گشتاور ثابت مورد استفاده قرار می‌گیرد. از کاربردهای دیگر آن می‌توان تیتروار به موارد زیر اشاره کرد:

• سیستم های پمپاژ مانند چاه های عمیق، تصفیه خانه های آب و فاضلاب
• سیستم های تهویه مطبوع (HVAC) مانند سیستم های گرمایش، سرمایش و تهویه مطبوع
• ماشین آلات صنعتی مانند سنگ شکن ها، میکسرها، نوار نقاله
• تولید برق مانند نیروگاه های برق آبی و توربین های بادی
• کاربردهای دریایی مانند سیستم های محرکه کشتی و سکوهای دریایی

سخن پایانی

الکتروموتورهای افقی و عمودی از نظرهای مختلفی با هم تفاوت دارند که در هنگام خرید باید به این موارد دقت کنید. همچنین مسئله نگهداری و تعمیرات آنها نیز از اهمیت بالایی برخودار است. بخصوص برای الکتروموتورهای عمودی که تحت فشار بیشتری کار می‌کنند و نیاز به سرویس و روغن‌کاری منظم و به موقع دارند. پس قبل از خرید حتمن با افراد متخصص و اهل فن مشورت کنید تا خرید خوبی داشته باشید.

سوالات متداول

آیا می‌توان از الکتروموتورهای افقی و عمودی به جای هم استفاده کرد؟

شاید بخاطر قیمت‌ها و هزینه نگهداری به این فکر بیفتید که یک الکتروموتور افقی را بجای عمودی استفاده کنید. این دو از لحاظ ساختاری و کاربردی تفاوت‌های زیادی دارند که نمی‌توان این کار را انجام داد. اما در برخی کاربری‌های سبک، از الکتروموتور افقی بصورت نصب عمودی هم استفاده می‌شود.

قدرت الکتروموتور عمودی بیشتر است یا افقی؟

بصورت کلی هر دوی این الکتروموتورها می‌توانند قدرت‌هایی برابر را تولید کنند. بحث اصلی در تفاوت این الکتروموتورها در ساختار طراحی و نحوه نصب و کاربردهای آنهاست.

لرزش و همینطور صدای کدامیک از الکتروموتورها بیشتر است؟

به دلیل نصب خاص الکتروموتورهای عمودی که در قسمت پایین متصل هستند و در بالا رها شده می‌باشند، لرزش و ارتعاش الکتروموتورهای عمودی بیشتر است. اما به دلیل عدم نیاز به کوپلینگ و نبود گیربکس در الکتروموتور عمودی، صدا و نویز آن کمتر است.